Ter gelegenheid van onze vierde verjaardag op 1 april 2019  verschijnt binnenkort het onderstaande interview met hoofdredacteur Anna Gunn, in het Tijdschift voor Metafiscaliteit en Ethiek (TvME). Bij het stuk hoort een negentien-pagina tellende fotoshoot, maar om auteursrechtelijke redenen kunnen wij deze nu niet afdrukken.

***

Artikel104: “Een fiscaal Ezelsproces… Daar teken ik voor!”

Het is lekker weer als het TvME-interviewteam op bezoek gaat bij Artikel104 in Leiden. We gaan praten met de redactie, die – voor zover we kunnen zien – bestaat uit Anna Gunn en een bretonse spaniel. De belastingblog is jarig, en om de feeststemming te benadrukken hebben we taart meegebracht. Als iedereen een stukje heeft, beginnen we het gesprek.

Tijdschrift voor Metafiscaliteit en Ethiek (TvME):
Gefeliciteerd! Artikel104 vierde onlangs de vierde verjaardag. Zijn jullie trots?

Anna Fraser Gunn (AFG): “Trots? Eerder geschrokken van hoe snel de tijd gaat! Artikel104 heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In 2015 begonnen we met letterlijk niets. Inmiddels is echter sprake van een redelijk coherent gedachtegoed en een eigen stijl en voorwaar een eigen publiek. Gezien we geen budget hebben of ondersteuning, is dit een behoorlijk prestatie. Vinden we zelf. We zijn nu zo’n 200 artikelen verder. De wereld staat niet stil.”

TvME: Vertel?

AFG: “We hadden in het begin een aantal kernthema’s, waaronder geheime tax rulings en de geslotenheid van de fiscale sector. Anno 2019 wordt anders tegen deze zaken aangekeken: vanaf 1 juli 2019 worden rulings gepubliceerd (als samenvatting, maar toch), en de NOB heeft zichzelf omgekat naar een proactieve, extern gerichte denktank! Wat onze bijdrage aan dit alles was, weet ik niet. Het fiscale debat lijkt wat progressiever te worden.”

TvME: Goed nieuws toch? Kun jij eindelijk weer aan je proefschrift werken…

“Fiscale ethiek is onvoldoende uitgekristalliseerd”

AFG: “Ja, maar vergis je niet: ik wantrouw deze ‘fiscale lente’ wel. Oude patronen en belangen hebben diepe wortels. Advieskantoren en de vakbladen besteden steeds meer aandacht aan bijvoorbeeld ethiek. Maar gaat dat tot een gedragsverandering leiden? Niet per se, althans niet per se op brede schaal. Het onderwerp is onvoldoende uitgekristalliseerd, het heeft te weinig handen en voeten. Verder ben ik positief over de nieuwe insteek van de NOB. Maar eerst zien, dan geloven. Wordt het niet toch weer een lobbygezelschap?”

TvME: Welke rol is er weggelegd voor de NGOs?

AFG: “Tot nu toe hebben de NGOs – dat is in Nederland m.n. Oxfam en SOMO  – een aanjagende rol gespeeld in de fiscale discussie. Vaak ontbrak hierbij de nuance. De radicale taal was echter nodig om politiek gezien de boel in de beweging te krijgen. Deze functie staat momenteel onder druk, mede als gevolg van het ontbreken van fiscale menskracht (lees: budget) bij de NGOs. Wij zien hierin een risico. Die ruwe, ongepolijste stem is namelijk nodig om het debat draaiend te houden.”

TvME: Heeft dit alles gevolgen voor Artikel104?

“Iemand moet het tegengas geven”

AFG: “Dat hangt ervan af of iemand anders die aanjagende rol gaat overnemen. Desnoods als Advocaat van de Duivel ofzo. Iemand moet het debat voorzien van tegengas. De NOB (maar ook kantoren, bedrijven en werkgeversorganisaties) staan totaal anders in de wedstrijd dan de tax justice beweging. Er is behoefte aan een diversiteit van meningen. Mogelijk heeft dit gevolgen voor Artikel104. Voorheen hebben we ons steeds als “constructief kritisch” en “gematigd” geprofileerd. Dat is de toon die ons het beste ligt. Maar zijn we niet te soft? Die klacht krijg ik soms, al is er vervolgens nooit iemand die zélf de pen ter hand wil nemen. Het leukst om te schrijven zijn in elk geval de Kerstverhalen met Scrooge en duivels die de Hoge Raad bestormen.”

TvME: Spannende tijden. Laten we ander thema aansnijden: metafiscaliteit. Jullie verstaan daaronder alle randvoorwaarden die vormgevend zijn voor het fiscale vak: vakliteratuur en VTOs, scripties, etc. Waar past Artikel104 zelf in het vakliterair landschap?

AFG: “Goede vraag! Artikel104 wordt meestal niet gezien als vakliteratuur. Dat is een bron van frustratie. De vorm van onze blog is anders dan de traditionele bladen, maar onze bijdrage aan de fiscale culture wars is wel degelijk relevant. We staan niet in de literatuuroverzichten, wat de zichtbaarheid niet ten goede komt. Tenzij het me lukt om de stukken, in eigen beheer, te publiceren als ‘officieel’ boekje, betekent dit dat we waarschijnlijk voor de vergetelheid schrijven. Dat is best een hoge prijs, maar soît. Ik wil mijn format niet veranderen.” (hier een strijdbare blik, gevold door een knipoog)

TvME: Kun je Artikel104 dan niet gewoon onderbrengen bij een van de gevestigde uitgevers?

“Artikel104 blijft autonoom”

AFG: “Zou kunnen; we zijn meermaals benaderd. Maar Artikel104 hecht aan 100% onafhankelijkheid. Het feit dat uitgevers doorgaans geen vergoeding aanbieden, speelt op de achtergrond mee. Ik ga echt niet al het IP overbrengen naar een commerciële partij “omdat het een eer is om op onze site te staan” – ja dah-aag! Ik klink nu wel zuur, hè?” (lacht)

TvME: Maak niet uit, het is tenminste eerlijk. Nog even over de onafhankelijkheid. Wat houdt deze volgens Artikel104 in?

AFG: “Voor ons betekent onafhankelijkheid dat wij exact kunnen doen wat wij willen wanneer wij dat willen, en dat we stukken later kunnen aanpassen bij voortschreidend inzicht. Ik zeg niet dat de gewone uitgevers en redacties snel inhoudelijke censuur toepassen, maar er staan meerdere stukken op Artikel104 die best controversieel zijn. We zijn voorzichtig en gevoelige stukken worden van alle kanten gecheckt. Of dat wil zeggen dat niemand aanstoot zou kunnen nemen aan iets, is een andere vraag. Dat zou behoorlijke consequenties kunnen hebben.” (lacht nerveus, klopt op tafel)

TvME: Is dat een bron van zorg?

AFG: “Uiteraard, maar we gaan vrij onverveerd door. Echt gedoe zou wel prachtige kopij opleveren. Een fiscaal Ezelsproces… Daar teken ik voor!”

***

Foto door Philip Morris via Flickr.com onder Creative Commons licentie.